Radca prawny Jędrzej Klatka na temat odpowiedzialności za szkody w rzece Odra

18.08.2022

Prawnik z Katowic tłumaczy co grozi za szkody w Odrze.

Odpowiedzialność za szkody w rzece Odra

Radca prawny Jędrzej Klatka

Za zanieczyszczenie Odry grozi odpowiedzialność karna, administracyjna i cywilna.

1. Odpowiedzialność karna.

Zgodnie z art. 182 kodeksu karnego zanieczyszczenie wody substancją w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach grozi pozbawieniem wolności do 5 lat (jeżeli nieumyślnie to do 2 lat, a jeżeli w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane jest pozwolenie to do 8 lat).

Zgodnie z art. 476 Prawa wodnego korzystanie z wody bez wymaganej zgody wodnoprawnej albo z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym jest zagrożone karą aresztu ograniczenia wolności albo grzywny.

2. Odpowiedzialność administracyjna

Sprawcy lub sprawcom zanieczyszczenia Odry grozi:

1. wstrzymanie działalności gospodarczej (decyzja wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska wydana na podstawie art. 364 prawa ochrony środowiska z powodu pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach oraz zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi),
2. natychmiastowy zakaz dalszego korzystania ze środowiska polegającego na odprowadzaniu ścieków do Odry (ustna do protokołu lub pisemna decyzja wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska z rygorem natychmiastowej wykonalności wydana na podstawie art. 247 prawa ochrony środowiska ponieważ zanieczyszczenie Odry, z jakim mamy obecnie do czynienia, jest poważną awarią w rozumieniu art. 3 pkt 23 Prawa ochrony środowiska),
3. jeżeli posiadali pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie ścieków – cofnięcie posiadanego pozwolenia wodnoprawnego bez odszkodowania (decyzja dyrektora zarządów zlewni lub dyrektora regionalnych zarządów gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie wydana na podstawie art. 415 ust. 1 pkt 1 lub 7 z powodu zmiany zakresu korzystania z wód lub zagrożenia osiągnięcia celów środowiskowych),
4. zapłata opłaty podwyższonej o 500 % za wprowadzanie ścieków do wód bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego lub z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu (informacja Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie w trybie art. 281 ust. 5 Prawa wodnego),
5. konieczność poniesienia wydatków na naprawę elementów przyrodniczych, w tym na naturalną regeneracje wód (przywrócenie środowiska, elementów przyrodniczych lub ich funkcji do stanu początkowego oraz usunięcie zagrożenia dla zdrowia ludzi zgodnie z art. 6 pkt 8b ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie) w zakresie określonym w decyzji regionalnego dyrektora ochrony środowiska na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku po zasięgnięciu opinii dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.

3. Odpowiedzialność cywilna

Rybacy, właściciele hoteli i inni przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie szeroko rozumianej turystyki, którzy ponieśli straty z powodu zanieczyszczenia Odry mogą dochodzić odszkodowania od sprawy lub sprawców zanieczyszczenia Odry wnosząc do sądu powszechnego pozew zbiorowy na podstawie art. 415 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.”

Wysokość szkód poniesionych przez rybaków i innych przedsiębiorców będzie ustalana poprzez porównanie hipotetycznego obrotu i dochodu, jaki prawdopodobnie osiągnęli by gdyby klienci kupowali ryby a turyści odpoczywali nad Odrą z rzeczywiście osiągniętym przychodem i dochodem albo stratą.

4. Monitoring

Obowiązuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 13 lipca 2021 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i jednolitych części wód podziemnych (Dz. U. poz. 1576).

Ponadto programy monitoringu wód stanowią część planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (art. 317 ust. 1 pkt 7 prawa wodnego). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z 2016 r. pod pozycją 1967.

5. Liczba spraw

Pod adresem https://rejestry.gdos.gov.pl/ jest rejestr bezpośrednich zagrożeń szkodą w środowisku i szkód w środowisku, do którego dostęp mają między innymi prezydenci, burmistrzowie i wójtowie gmin.

W Lex jest ponad 500 orzeczeń w których treści występują słowa „zanieczyszczenie rzeki” więc takich spraw było do tej pory już dużo.

Radca prawny Jędrzej Klatka

Ekspert Polskiej Izby Ekologii w dziedzinie prawa ochrony środowiska

https://www.prawoochronysrodowiska.com.pl/sites/default/files/uploads/Radca_Prawny/ekspert-prawo-ochrony-srodowiska.jpg