Zwrot opłat za odwołane wycieczki z powodu Koronawirusa.

02.04.2020

Zwrot opłat za odwołane wycieczki

radca prawny Jędrzej Klatka z Katowic

1. Jestem przedsiębiorca prowadzę  biuro turystyczne. Czy nowelizacja ustawy o covid pozwala wydłużyć termin zwrotu podróżnym należności za wpłacone pieniądze? W jakim czasie powinienem zwrócić pieniądze ?

Zgodnie z art. 47 ust. 4 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 548): „podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia w tym zakresie.”

Zgodnie z art. 47 ust. 5 pkt 2 w/w ustawy „organizator turystyki może rozwiązać umowę o udział w imprezie turystycznej i dokonać pełnego zwrotu podróżnemu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez dodatkowego odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli organizator turystyki nie może zrealizować umowy o udział w imprezie turystycznej z powodu nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności i powiadomił podróżnego o rozwiązaniu umowy o udział w imprezie turystycznej niezwłocznie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej.”

Jak wyjaśniła Komisja Europejska w Informacji o stosowaniu Dyrektywy 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych w kontekście COVID-19 (https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/coronavirus_info_ptd_19.3.2020.pdf): poważne ryzyko dla zdrowia z powodu wybuchu epidemii koronawirusa w miejscu docelowym lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie stanowi nieuniknioną i nadzwyczajną okoliczność w rozumieniu art. 12 ust. 2 Dyrektywy w sprawie imprez turystycznych. Według tej Informacji  Komisji Europejskiej zarówno podróżny, jak i biuro podroży, mają prawo odwołać wyjazd jeżeli władze sanitarne (w Polsce: Główny Inspektor Sanitarny) zalecają żeby nie podróżować do określonych miejsc docelowych.  Komunikaty dla podróżujących są zamieszczane na stronie https://gis.gov.pl/aktualnosci/komunikaty-dla-podrozujacych-archiwum/. Pod adresem https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/traveladvice-list.pdf znajdziemy zestawienie komunikatów publikowanych przez władze sanitarne innych państw.

Zgodnie z art. 47 ust. 6 ustawy o imprezach turystycznych „organizator turystyki dokonuje zwrotu poniesionych opłat i wpłat w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej.”

Nowelizacja ustawy o COVID-19 wydłużyła 14-dniowy termin na zwrot opłat do 180 dni liczonych od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki. Zgodnie bowiem z art. 15k ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 w brzmieniu ustalonym w nowelizacji z 31.03.2020 r. [Dz. U. 2020 r. poz. 568] „odstąpienie od umowy w trybie określonym w art. 47 ust. 4 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych lub rozwiązanie przez organizatora turystyki umowy o udział w imprezie turystycznej w trybie określonym w art. 47 ust. 5 pkt 2 tej ustawy, które to odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki.”

Podkreślam, że oświadczenie podróżnego o odstąpieniu od umowy z powodu koronawirusa jest skuteczne z mocy prawa. Organizator turystyki nie może więc kwestionować skuteczności złożonego przez podróżnego oświadczenia ani twierdzić, że nie było do niego podstaw jeżeli odstąpienie od umowy było związane z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, a wyjazd miał być do miejsca wymienionego w komunikatach dla podróżnych Głównego Inspektora Sanitarnego.

2. Czy jeśli zaproponuję w zamian voucher, to podróżny ma obowiązek przyjąć tę ofertę czy może nadal odstąpić od umowy po upływie 180 dni? Do kiedy klient może wykorzystać voucher i jaką powinien on mieć wartość?

Zgodnie z ust. 2 i 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 w brzmieniu ustalonym w nowelizacji z 31.03.2020 r. [Dz. U. 2020 r. poz. 568] „odstąpienie od umowy bądź jej rozwiązanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest skuteczne w przypadku wyrażenia przez podróżnego zgody na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera do realizacji na poczet przyszłych imprez turystycznych w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna. Wartość vouchera, o którym mowa w ust. 2, nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy o imprezę turystyczną.”

Przepis ten oznacza, że na przyjęcie vouchera zamiast zwrotu pieniędzy podróżny musi się zgodzić. Jeżeli podróżny nie zgodzi się na voucher to organizator turystyki musi zwrócić mu pieniądze. Voucher można wykorzystać na wyjazd w ciągu roku licząc od dnia, w którym miała się odbyć odwołana  impreza turystyczna. Ponieważ ustawa nie wskazuje, czy chodzi o pierwszy czy o ostatni dzień odwołanego wyjazdu bezpieczniej będzie  przyjąć wykładnię korzystniejszą dla podróżnego i liczyć jeden rok od ostatniego dnia odwołanej imprezy turystycznej. Wartość vouchera, nie może być niższa niż wpłacona kwota.

3. Czy epidemia koronawirusa stanowi siłę wyższą ? Czy mogę wymigać się od zwrotu pieniędzy powołując się na siłę wyższą ?

Prawo nie definiuje siły wyższej ale większość prawników uważa, że epidemia koronawirusa jest siłą wyższą bo nie można było jej przewidzieć ani zapobiec. Niektóre Biura Podróży w swoich Regulaminach mają zastrzeżenie, że nie zwracają pieniędzy w razie siły wyższej lub epidemii. Postanowienie Regulaminu który przewiduje, że Biuro Podróży nie zwraca wpłat w razie siły wyższej jest jednak nieważne. Po pierwsze dlatego, że tak orzekł Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z 16.11.2009 r. sygn.. akt XVII Amc 616/09. Po drugie oświadczenie podróżnego o odstąpieniu jest skuteczne z mocy prawa, a przepis ustawy ma pierwszeństwo przed postanowieniami Regulaminu.