Skarga na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracji publicznej

18.02.2011

Organy administracji publicznej mają obowiązek załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki, zachowując ustawowo zakreślone terminy. Kodeks postępowania administracyjnego w art. 35 § 2 stanowi, że sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody:

• przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania,
• powszechnie znane (okoliczności, zdarzenia, czynności lub stany, które powinny być znane każdemu rozsądnemu i mającemu doświadczenie życiowe człowiekowi np. fakt wybuchu wojny, klęski żywiołowej) ,
• znane organowi z urzędu ( np. fakty znane na skutek prowadzenia przez ten sam organ innego postępowania administracyjnego),
• bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ (np. na podstawie prowadzonych rejestrów, map)

powinny być załatwione niezwłocznie. Zwrot ten oznacza, że nie ma wyznaczonego terminu w sposób bezwzględny, a organ I instancji, gdy tylko wystąpią warunki określone w art. 35 § 2 k.p.a., powinien wydać odpowiednie rozstrzygnięcie. W sytuacji gdy powyższe dowody okażą się niewystarczające do załatwienia sprawy lub strona zgłosi żądanie dotyczące przeprowadzenia dowodu, organ zgodnie z art. 35 § 3 k.p.a. jest obowiązany załatwić sprawę w terminie miesiąca od daty wszczęcia postępowania. Gdy sprawa administracyjna jest szczególnie skomplikowana powinna zostać załatwiona w ciągu dwóch miesięcy, a jeśli sprawę załatwia organ w postępowaniu odwoławczym ? w terminie miesiąca od daty otrzymania odwołania. Przepisy szczególne mogą przewidywać inne niż określone w art. 35 § 3 k.p.a. terminy załatwiania danego rodzaju spraw (np. dotyczące decyzji o zakazie zgromadzenia publicznego). Należy przy tym pamiętać, że w każdym wypadku organ jest związany przepisem art. 35 § 1 k.p.a. nakazującym załatwianie spraw bez zbędnej zwłoki, dlatego jeśli sprawę można załatwić szybciej, organ nie może powstrzymywać się od działania czekając aż do upływu terminów maksymalnych.

Do biegu terminów wskazanych w art. 35 § 3 k.p.a. nie wlicza się:

1. terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności (np. przy współdziałaniu organów nie wlicza się terminu do zajęcia w sprawie stanowiska),
2. okresów zawieszenia postępowania,
3. okresów opóźnień powstałych z winy strony (np. przekroczenie terminu wyznaczonego stronie na dokonanie określonej czynności),
4. okresów opóźnień powstałych z przyczyn niezależnych od organu (ze względu na przyczyny obiektywne, niezależne od organu prowadzącego postępowanie, np. działanie sił przyrody, działania lub zaniechania innych organów)

Terminy załatwiania spraw określone w art. 35 § 3 k.p.a. mają tzw. charakter instrukcyjny. Ich upływ ani nie pozbawia organu możliwości orzekania w sprawie, ani też nie powoduje wadliwości wydanej w takim postępowaniu decyzji. Jednak często zdarza się, że organy administracji publicznej ich nie dotrzymują, w związku z czym przepisy przewidują różnego rodzaju sankcje prawne mające na celu zapobieganiu przewlekłości prowadzenia postępowania i bezczynności organów. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. lub w przepisach szczególnych organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

Gdy organ prowadzący postępowanie:

1. nie załatwił sprawy niezwłocznie (po spełnieniu przesłanek z art. 35 § 2 k.p.a.),
2. nie załatwił sprawy przed upływem terminów określonych w art. 35 § 3 k.p.a.,
3. nie załatwił sprawy w terminie określonym w przepisach szczególnych,
4. zawiadomił stronę o zwłoce w załatwieniu sprawy i wyznaczył nowy termin, lecz strona kwestionuje termin,
5. zawiadomił stronę o zwłoce w załatwieniu sprawy i wyznaczył nowy termin, lecz nie załatwił sprawy w tym nowym terminie

stronie przysługuje zażalenie do organu wyższego stopnia, a jeżeli nie ma takiego organu – wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Zażalenie takie składa się bezpośrednio do organu wyższego stopnia. W razie uznania zażalenia za uzasadnione, organ wyższego stopnia wyznaczy termin do załatwienia sprawy, zarządzi wyjaśnienie przyczyn zwłoki oraz w razie potrzeby podjęcie środków zapobiegawczych naruszeń terminów załatwiania spraw w przyszłości. Zażalenie na bezczynność organu administracji powinno być rozpoznane niezwłocznie. Z kolei wezwanie do usunięcia naruszenia prawa należy wnieść w terminie czternastu dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł dowiedzieć się o niepodjęciu czynności. W praktyce termin ten należałoby liczyć od momentu upływu terminu na załatwienie sprawy.

Po wyczerpaniu środków zaskarżenia strona może skierować sprawę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność (przewlekłość lub bezczynność) ma być zaskarżona. Dopuszczalność skargi jest uzależniona od spełnienia dwóch warunków:

1. ustalenia, że w sprawie, w której organ pozostaje bezczynny lub działa przewlekle, istnieje obowiązek wydania decyzji, postanowień administracyjnych lub podjęcia innych aktów czy czynności oraz
2. wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie.

Wraz ze skargą można złożyć żądanie wymierzenia organowi grzywny (maksymalna wysokość grzywny to dziesięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w poprzednim roku (w 2011r. wynosiło ono 3399,52 zł).

Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, w przypadku uprzedniego wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa ? w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa.

Skargę składa się za pośrednictwem organu, którego działanie jest przedmiotem skargi. Po otrzymaniu skargi organ powinien przekazać ją sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Niezależnie od tego obowiązku organ może rozpatrzyć sprawę i wydać akt. Podjęcie działań przez organ administracji może nastąpić również po przesłaniu skargi wraz z odpowiedzią do sądu, a przed dniem rozstrzygnięcia sprawy przez sąd administracyjny. W takim wypadku okoliczność, że sprawa została załatwiona, będzie wzięta pod uwagę przy orzekaniu w sprawie przez sąd, który albo oddali skargę na bezczynność, albo też umorzy postępowanie. W przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność lub przewlekłość sąd zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie decyzji, postanowienia lub innego aktu, albo dokonania czynności bądź stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku, które wynikają z przepisów prawa oraz może wymierzyć organowi grzywnę gdy wnioskowała o to strona.

Stan prawny: luty 2012 r.