29.11.2023
Przedawnienie roszczenia o zapis testamentowy
12.05.2013
Zapis będący rozrządzeniem testamentowym na wypadek śmierci umożliwia zobowiązanie spadkobiercy do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Za jego pomocą można więc przekazać po swojej śmierci konkretny składnik spadku określonej osobie. Należy jednak pamiętać, że przedmiot zapisu nie przechodzi automatycznie na zapisobiorcę. Spadkobierca ustawowy lub testamentowy zostaje obciążony wykonaniem zapisu i to od niego zapisobiorca może domagać się jego wykonania tj. przekazania własności i wydania zapisanego przedmiotu.
Istotnym jest więc kiedy zapisobiorca powinien zwrócić się do obciążonego zapisem spadkobiercy o jego wykonanie. Zgodnie z art. 970 Kodeksu cywilnego (dalej k. c.) w braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobiorca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Tak więc jeśli spadkodawca nie postanowił, że zapis ma zostać wykonany po upływie określonego czasu, już w dniu ogłoszenia testamentu można żądać od obciążonego zapisem jego wykonania.
Art. 981 k. c. stanowi, że roszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem lat pięciu od dnia wymagalności zapisu. Jest to regulacja szczególna w odniesieniu do ogólnych terminów przedawnienia z art. 118 k. c. W celu określenia początku biegu terminu przedawnienia roszczenia o zachowek należy dokonać interpretacji pojęcia ?dzień wymagalności zapisu?. Początkowo Sąd Najwyższy uznawał, że bieg terminu przedawnienia roszczenia o zachowek rozpoczyna się od dnia, w którym zapisobierca dowiedział się o ogłoszeniu testamentu oraz treści zapisu na jego rzecz uczynionego1. Uznawano, że termin przedawnienia nie może biec, gdy zapisobierca nie wie o swoim prawie, ani osobie do której swoje roszczenie może kierować. Jednak poglądy Sądu Najwyższego uległy zmianie i obecnie dzień wymagalności zapisu zależy interpretować jako dzień ogłoszenia testamentu2. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się więc od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Jeśli więc spadkodawca nie określił terminu spełnienia zapisu w testamencie, zapis staje się wymagalny niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu, bowiem już wtedy zapisobiorca ma możliwość wezwania obciążonego do spełnienia zapisu.
Podsumowując należy pamiętać o dochowaniu pięcioletniego terminu na zgłoszenie żądania wydania przedmiotu zapisu. Upływ terminu przedawnienia będzie bowiem skutkował tym, że roszczenie o wykonanie zapisu będzie zapisobiorcy przysługiwało nadal, ale obciążony zapisem będzie mógł uchylić się od jego wykonania podnosząc zarzut przedawnienia (art. 117 k. c.). Jeśli z zarzutu tego skorzysta zapisobiorca nie będzie miał prawnej możliwości dochodzenia wydania przedmiotu zapisu.
Stan prawny: maj 2013 r.
1Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2001 r., sygn. akt II CKN 390/00, OSP 2001/10/140; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2003 r., sygn. akt II CK 339/02, LEX 599529.
2Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2004 r., sygn. akt III CK 461/03; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2005 r., sygn. akt. II CSK 6/05, LEX 311371; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2008 r., sygn. akt I CSK 51/08, LEX nr 465963.
Masz pytania?
Skontakuj się z naszym ekspertem
Masz pytania?
Skontakuj się
07.10.2022
Czy warto skorzystać z możliwości ustanowienia zarządcy sukcesyjnego?
03.03.2022